سندرم آسپرگر چیست؟

در گذشته، سندرم آسپرگر به عنوان یک بیماری روحی مستقل شناخته می شد اما امروزه ذیل اختلال طیف اوتیسم قرار دارد. از جمله علائم این سندرم می توان به اختلال در برقراری ارتباط با دیگران، رفتارهای تکراری و پیروی از روتین مشخص اشاره کرد.

سندرم آسپرگر ذیل گروهی از مشکلات عصبی-رشدی قرار دارد که از آن تحت عنوان اختلال طیف اوتیسم یاد می شود.

کارشناسان معتقدند آنچه در گذشته به عنوان سندرم آسپرگر از آن یاد می شد، نوعی اختلال خفیف طیف اوتیسم است که امروزه به آن اختلال طیف اوتیسم سطح ۱ می‌ گویند.

از جمله اصلی‌ترین علائم آسپرگر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اختلال در برقراری روابط اجتماعی
• رفتارهای تکراری
• پافشاری روی عقاید و باورها
• تمرکز روی قوانین و روتین‌ها

بعضی از افراد مبتلا به اوتیسم دچار وضعیتی به نام اوتیسم با عملکرد بالا هستند.

اوتیسم با عملکرد بالا یک بیماری مستقل نیست و صرفاً نشان می دهد این دسته از افراد کمتر از سایر بیماران روی طیف اوتیسم به کمک احتیاج دارند. معمولاً افراد مبتلا به آسپرگر ذیل این دسته قرار می گیرند.

تأخیر در مهارت زبانی یا رشد شناختی در افراد مبتلا به سندرم آسپرگر دیده نمی شود و افراد می توانند فعالیت های روزانه را به تنهایی انجام دهند. به عبارت دیگر، معمولاً سندرم آسپرگر مانع از تحصیل در کلاس درس عادی یا اشتغال نمی شود.

سندرم آسپرگر چه فرقی با اوتیسم دارد؟

طبق نسخۀ پنجم از دفترچۀ آماری و تشخیصی اختلالات روحی (DSM-5)، سندرم آسپرگر دیگر یک بیماری مستقل نیست.

نسخۀ پنجم در سال ۲۰۱۳ منتشر شد. از آن زمان به بعد، اگر با توجه به معیارهای تشخیصی مشخص شود که فرد به آسپرگر مبتلاست، تشخیص اختلال طیف اوتیسم برای او در نظر گرفته می شود.

امروزه علائم آسپرگر، شامل الگوهای رفتاری و مشکل برقراری ارتباط، ذیل اختلال طیف اوتیسم قرار می گیرد اما بسیاری از کسانی که وضعیت آن‌ها قبل از سال ۲۰۱۳ تشخیص داده شده، هنوز از اصطلاح سندرم آسپرگر استفاده می کنند.

مهم‌ترین عامل که سندرم آسپرگر را از اختلال طیف اوتیسم متمایز می کند این است که معمولاً علائم اوتیسم در افراد مبتلا به سندرم آسپرگر خفیف تر است و مشکل تأخیر در تکلم در این دسته از افراد دیده نمی شود.

افراد مبتلا به سندرم آسپرگر برای انجام فعالیت های روزانه به کمک جدی احتیاج ندارند و ممکن است وضعیت آن ها تا بزرگسالی قابل تشخیص نباشد.

علائم سندرم آسپرگر کدام است؟

از جمله علائم سندرم آسپرگر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فراتمرکز: اکثر افراد مبتلا به سندرم آسپرگر به شدت روی موضوع مورد علاقۀ خود تمرکز دارند. برای مثال، ممکن است کودک به مواردی مثل برنامۀ تردد قطار یا دایناسورها علاقه پیدا کند و مدام درمورد موضوع مورد نظر با همسن و سال‌ها و بزرگترها حرف بزند.
• عدم درک سرنخ‌ها یا نشانه‌های اجتماعی: ممکن است فرد مبتلا به آسپرگر تلاش برای تغییر موضوع بحث را درک نکند. یکی از دلایل مشکل در برقراری ارتباط اجتماعی به همین مسئله بر می گردد. گاهی فرد مبتلا به آسپرگر نمی داند که باید در کدام موقعیت ها صدای خود را پایین بیاورد و آرام حرف بزند.
• عدم درک و تشخیص حالت چهره یا زبان بدن: اکثر افراد مبتلا به اوتیسم در تشخیص و درک احساسات دیگران مشکل دارند. ممکن است درکی از زبان بدن نداشته باشند، ارتباط چشمی برقرار نکنند، با لحن یکنواخت حرف بزنند و فقط چند حس را در حالت چهره نشان دهند.
• اختلال در مهارت‌های حرکتی و هماهنگی: مهارت های حرکتی مهم، مثل دویدن یا راه رفتن، برای بعضی از کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر چالش برانگیز است و گاهی در حفظ تعادل، دوچرخه سواری یا بالا رفتن مشکل دارند.

علت سندرم آسپرگر چیست؟

تمام اختلالات طیف اوتیسم در اثر تغییرات مغزی رخ می دهند اما متخصصان هنوز از علت دقیق این تغییرات بی خبرند.

متخصصان می گویند چند عامل احتمالی نظیر ژنتیک و مسمومیت محیطی (قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا ویروس ها) در بروز اوتیسم نقش دارند.

اختلال طیف اوتیسم بیشتر در پسرها دیده می شود. با این حال، تحقیق سال ۲۰۱۷ نشان می دهد در اغلب موارد این وضعیت در دخترها به درستی قابل تشخیص نیست.

چطور سندرم آسپرگر را تشخیص دهیم؟

یک آزمایش مشخص برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد. در صورت مشاهدۀ علائم آسپرگر، به پزشک مراجعه کنید. پزشک یا متخصص سلامت روان با بررسی چند حوزۀ کلیدی نیازهای شما را تشخیص می دهد. از جمله:

• مهارت های زبانی
• تعامل اجتماعی
• حالت چهره به هنگام صحبت
• علاقه به برقراری ارتباط با دیگران
• نوع برخورد نسبت به تغییر
• هماهنگی و مهارت های حرکتی

ممکن است ابتدا روی فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم تشخیص اختلال بیش فعالی (ADHD) یا سایر اختلالات عصبی-رشدی گذاشته شود. اگر احساس می کنید وضعیت شما به اشتباه تشخیص داده شده، به یک متخصص دیگر مراجعه کنید.

اما یادتان باشد امروزه متخصصان از لفظ آسپرگر استفاده نمی کنند و تمام اختلالات مربوط به این وضعیت تحت عنوان اختلال طیف اوتیسم شناخته می شوند.

سندرم آسپرگر چطور درمان می شود؟

اکثر افراد مبتلا به اوتیسم، از جمله کسانی که به آسپرگر مبتلا هستند، معتقدند این وضعیت معلولیت یا اختلال نیست.

به عبارت دیگر، آسپرگر (مثل اوتیسم) یک بیماری بالینی نیست که به درمان احتیاج داشته باشد. بعضی از افراد مبتلا به اوتیسم برای تحصیل، کار یا انجام فعالیت‌های روزمره به کمک احتیاج دارند اما این مسئله با درمان فرق دارد.

تشخیص زودهنگام باعث می شود فرد به موقع کمک های لازم را دریافت کند که باعث ارتقای مهارت های اجتماعی و فعالیت های روزمره می شود.

یک روش مشخص برای کمک به افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد. نیازها متفاوت است و هر فرد می تواند به کمک مجموعه روش های درمان یا سایر رویکردها با چالش های خاص خود مقابله کند.

البته افراد مبتلا به سندرم آسپرگر مثل همه دچار مشکلات روحی نظیر اضطراب یا افسردگی می شوند. درمان علائم این مشکلات روحی به شدت روی ارتقای سلامت عمومی بیمار تأثیر دارد.

دارو

هیچ دارویی برای درمان آسپرگر وجود ندارد اما بعضی از افراد برای کنترل علائم مشکلات همزمان، نظیر افسردگی و اضطراب، دارو مصرف می کنند.

از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای ضد افسردگی: این داروها به تسکین علائم افسردگی کمک می کنند. معمولاً برای درمان افسردگی از مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) استفاده می شود که به تسکین علائم اضطراب و اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) نیز کمک می کنند.
• داروهای ضد اضطراب: داروهای ضد اضطراب، شامل SSRI و بنزودیازپین‌ها، به کاهش علائم اضطراب اجتماعی و سایر اختلالات اضطراب کمک می کنند.
• داروهای ضد روان پریشی: بعضی از پزشکان برای درمان مشکل بی قراری و پریشانی داروی ضد روان پریشی تجویز می کنند. در حال حاضر، ریسپریدون و آریپیپرازول تنها داروهای ضد روان پریشی هستند که سازمان غذا و دارو مصرف آن ها را برای درمان مشکل بی قراری مجاز می داند.

روان درمانی

انواع رویکردهای روان درمانی به تقویت مهارت های اجتماعی، تنظیم هیجانی و تعامل اجتماعی کمک می کنند. از جمله:

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): نوعی رویکرد روان درمانی که به شناخت و تغییر الگوهای فکری و رفتاری منفی و مخرب کمک می کند. این رویکرد برای مقابله با اضطراب، افسردگی و سایر چالش های شخصی یا مشکلات روزمره موثر است.
• گفتاردرمانی: گفتاردرمانگر وظیفۀ ارزیابی مشکلات زبانی و ارتباطی را بر عهده دارد. گفتاردرمانی در کنترل صدا به افراد مبتلا به سندرم آسپرگر کمک می کند.
• آموزش مهارت های اجتماعی: در کلاس مهارت های اجتماعی به مشکلات تعامل و برقراری ارتباط توجه می شود. این مهارت ها شامل مهارت های گفتگو، درک نشانه های اجتماعی و زبان غیر شفاهی مانند اصطلاحات عامیانه و حالت چهره است.
• فیزیوتراپی و کاردرمانی: این دو روش به تقویت مهارت های حرکتی کمک می کنند. کاردرمانی به کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر کمک می کند تا با مشکلات حسی مقابله کنند.

پدر و مادرها می توانند به کمک روان درمانی و با شرکت در کلاس های آموزشی، حمایت لازم برای بزرگ کردن کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم را دریافت کنند.

سایر رویکردها

تحقیقات در زمینۀ نقش و تأثیر سایر رویکردها برای کمک به افراد مبتلا به آسپرگر کامل نیست اما لزوماً نباید تأثیر آن ها را نادیده گرفت.

برای مثال:

• ملاتونین: اختلال خواب در بین کودکان مبتلا به آسپرگر شایع است و می تواند اضطراب، افسردگی و بی قراری را بیشتر کند. برخی شواهد مربوط به تحقیق سال ۲۰۱۸ نشان می دهد ملاتونین به تنظیم خواب کمک می کند. بنابراین، بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
• موسقی و هنردرمانی: موسیقی درمانی (یا صدادرمانی) و هنردرمانی به مشکلات ارتباطی، هیجانی و اجتماعی مربوط به سندرم آسپرگر کمک می کنند.
• ماساژدرمانی: اگر فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با تماس پوستی مشکل نداشته باشد، ماساژدرمانی به صورت موقت به کاهش اضطراب یا علائم حسی در افراد مبتلا به اوتیسم کمک می کند.
• طب سوزنی: تحقیق سال ۲۰۱۸ نشان می دهد طب سوزنی روی خواب، برقراری ارتباط و سایر علائم اختلال طیف اوتیسم تأثیر مثبت دارد. نویسندگان پژوهش تأکید می کنند لازم است آزمایشات تصادفی کنترل‌شده در مقیاس وسیع تر انجام شود تا از نتیجه مطمئن شویم.
• گروه های حمایتی: برقراری ارتباط با سایر کسانی که روی طیف اوتیسم هستند به کودکان و بزرگسالان مبتلا به سندرم آسپرگر و خانواده ها کمک می کند. گروه های حمایتی و انجمن های اینترنتی بستر مناسبی برای صحبت درمورد سندروم آسپرگر فراهم می کنند تا افراد بتوانند اطلاعات و راهنمایی های لازم را دریافت کنند.

چشم انداز کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر در بلندمدت چطور ارزیابی می شود؟

سندرم آسپرگر درمان پذیر نیست اما همانطور که گفتیم، اکثر افراد معتقدند سندرم آسپرگر بیماری نیست و به درمان احتیاج ندارد.

تشخیص زودهنگام باعث می شود افراد مبتلا به سندرم آسپرگر نیازهای کلیدی خود را بشناسند و برای تعامل و رسیدگی به سایر جنبه های زندگی مهارت های لازم را کسب کنند. اکثر بزرگسالان مبتلا به سندرم آسپرگر به صورت مستقل کار و زندگی می کنند.

مشکلات و نقاط قوت افراد مبتلا به سندرم آسپرگر مثل همه منحصر به فرد است. پزشک یا متخصص سلامت روان می تواند با تشخیص نیازهای خاص هر شخص، راهنمایی های لازم را یادآوری کند و رویکرد مناسب برای مقابله با چالش ها را پیشنها دهد.

کلام آخر

اگر فکر می کنید مبتلا به اوتیسم هستید یا یکی از عزیزان شما روی طیف قرار دارد، به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید.

اگر دنبال اطلاعات بیشتر می گردید، چند منبع برای افراد مبتلا به اوتیسم، پدر و مادرها و اعضای خانواده وجود دارد.