علل ترس کودک از غریبهها + ۱۲ راهکار موثر
آیا فرزند شما هم وقتی با افراد ناآشنا روبهرو میشود، گریه میکند، سرش را برمیگرداند، به شما میچسبد، پشت شما پنهان میشود و غیردوستانه برخورد میکند؟
شاید وقتی فرزندتان کوچکتر بود، حساسیت کمتری داشت که با چه کسانی معاشرت کند و از چه کسانی دوری کند، اما حالا که کمی بزرگتر و هوشیارتر شده، به این واقعیت پی برده که پدر و مادرش افراد مهم زندگیاش هستند. بنابراین هر کس دیگری، حتی پدربزرگ و مادربزرگ یا خاله و دایی که قبلاً با آنها بسیار نزدیک بوده، ممکن است حالا از دیدگاه او غریبه محسوب شوند و تعامل با آنها برایش ترس ایجاد کند.
ترس از افراد ناآشنا حتی ممکن است شامل ترس از دوستان، همسایگان و اعضای خانوادهای باشد که کودک کمتر آنها را میبیند. تغییراتی در ظاهر یا فیزیک افراد آشنا مثل ریشگذاشتن یا عینکیشدن هم ممکن است باعث اضطراب و ترس کودک شود.
ترس از غریبهها از چه زمانی شروع میشود؟
ترس از غریبهها از ۵-۶ ماهگی شروع میشود، چون نوزادان در این سن میتوانند افراد آشنا و غریبه را از هم تشخیص بدهند. این ترس معمولاً در ۷ تا ۱۰ماهگی شدیدتر میشود. البته مدت زمان ترس و میزان ناراحتی فرزند شما ممکن است با بچههای دیگر تفاوت داشته باشد و بسته به خلقوخوی او مدت طولانیتری ادامه پیدا کند؛ حتی شاید چند ماه طول بکشد.
اضطراب و ترس از غریبهها از نظر رشدی عادی است، تا ابد ادامه نخواهد داشت و در بیشتر کودکان با گذشت زمان، بین ۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی، خودبهخود کمتر و برطرف میشود.
علت ترس کودک از غریبهها
اضطراب غریبه نشانهی آن است که فرزند شما دلبستگی ایمن و سالمی به شما دارد. البته لزوماً همهی بچهها آن را تجربه نمیکنند؛ برخی از نوزادان در مواجهه با افراد جدید میترسند، درحالیکه برخی دیگر اصلاً به این موضوع اهمیت نمیدهند. اگر فرزند شما میترسد، به یاد داشته باشید که ترس از غریبهها مرحلهای معمول و طبیعی از مراحل رشد کودک است، بنابراین هیچ اشکالی در ترسیدن کودک وجود ندارد و این واکنشی بسیار رایج است.
بچهها لحظهبهلحظه هوشیارتر میشوند، بنابراین در این مرحله، فرزندتان متوجه این واقعیت شده است که پدر و مادر و مراقبانی که به آنها اعتماد دارد، افراد بسیار مهمی در زندگیاش هستند. آنچه در فکر او میگذرد، احتمالاً شبیه به این است: «پدر و مادرم واقعاً در مراقبت از من مهارت دارند و نیازهایم را برطرف میکنند، پس بهتر است به آنها نزدیکتر شوم!»
نشانههای ترس کودک و نوزاد از غریبهها چیست؟
- گریهکردن؛
- جیغزدن؛
- داد و فریاد؛
- حالت ترس و نگرانی در چهره؛
- سکوت بیش از اندازه؛
- تلاش برای پنهانشدن؛
- چسبیدن به شخصی که در کنار او احساس امنیت میکنند.
مقابله با ترس کودک از غریبهها
مانند بسیاری از مراحل رشد عاطفی در کودکان، صبوربودن لازمهی راحتتر سپریکردن این دوران است. احتمالاً شما نمیتوانید مرحلهی ترس فرزندتان از غریبهها را بهسرعت پشت سر بگذارید و یا برای خلاصشدن از آن، راهحل معجزهآسایی را به کار ببرید، اما میتوانید برای کاهش تنش و نگرانی در این مرحله که نقطهعطف مهمی به شمار میرود، برخی از این رویکردها را به کار ببرید تا به فرزندتان کمک کنید کمتر احساس ناراحتی کند:
۱.ترس فرزندتان را برای اطرافیان توضیح دهید
در صورت امکان، از قبل به افراد بگویید که فرزندتان در حال گذراندن مرحلهی جدیدی از رشد است و ممکن است برای اینکه به آغوش دیگران برود یا حتی با آنها صحبت کند، به فرصت بیشتری نیاز داشته باشد. پذیرفتن این موضوع ممکن است برای پدربزرگها و مادربزرگها و سایر اعضای خانواده دشوار باشد چرا که فرزند شما در گذشته با آنها احساس راحتی میکرده است. به آنها اطمینان دهید که این رفتار فرزندتان بخشی از مراحل رشد اوست و بهزودی سپری خواهد شد.
۲.منتظر نشانههای آرامش در فرزندتان باشید
در موقعیتهایی که برقراری ارتباط برای فرزندتان سخت است، به خانواده و دوستانتان توضیح دهید که لازم است مدتی صبر کنند تا فرزندتان با آنها آشنا شود و احساس راحتی کند. به آنها بگویید پیش از اینکه فرزندتان را در آغوش بگیرند، منتظر نشانههای آرامش و اعتماد از جانب او باشند. بر اساس شناختی که از فرزندتان دارید، به اطرافیان بگویید که چطور میتوانند اعتماد فرزندتان را جلب کنند. مثلاً از آنها بخواهید به جای اینکه فوری او را بغل کنند، ابتدا کمی با او حرف بزنند یا وقتی فرزندتان در آغوش شماست، او را با یک اسباببازی یا وسیلهی سرگرمکننده جذب کنند تا بهمرور با آنها ارتباط برقرار کند. سعی کنید افراد جدید را «یکییکی» به فرزندتان معرفی کنید؛ نه گروهی. کودک در مواجهه با جمعیتی از افراد ناآشنا بیشتر آشفته میشود.
۳.احساسات فرزندتان را انکار نکنید
به فرزندتان برچسب خجالتیبودن نزنید. اگر در رفتار او، نشانههایی از ترس از غریبهها را میبینید، سعی کنید احساسش را درک و از او حمایت کنید. ترسهای فرزندتان را نادیده نگیرید و جملههایی مثل «گریه نکن!» یا «اینها که ترس ندارند!» را به کار نبرید. درعوض، تأیید کنید که گاهی اوقات مواجهه با افراد، موقعیتها و اتفاقهای جدید ممکن است ترسناک باشد: «تو این شخص را نمیشناسی و بار اول است که او را میبینی، پس اشکالی ندارد که کمی نگران باشی. من میشناسمش و به او اطمینان دارم. حالا هم در کنارت هستم تا با او بیشتر آشنا شوی.»
۴.فرزندتان را مجبور نکنید
فرزندتان را وادار نکنید که بهسرعت با افرادی که نمیشناسد، ارتباط برقرار کند. اصرار به کودک نوپایی که درگیر ترس از غریبههاست، فقط ترس او را تشدید میکند. به این دلیل که نگران جریحهدارشدن احساسات دوستان و آشنایانتان هستید، فرزندتان را در فشار نگذارید که با آنها حرف بزند و ارتباط برقرار کند. قطعاً یک فرد بزرگسال بیشتر از کودک شرایط را درک خواهد کرد. در عوض، به اضطراب فرزندتان حساس باشید، اما دربارهی ترس او حساسیت ایجاد نکنید. اگر به فرزندتان اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد که چه زمانی و با چه افرادی ارتباط برقرار کند، اضطراب خیلی کمتری خواهد داشت.
۵.پیش از رفتن، حتماً از فرزندتان خداحافظی کنید
اگر قرار است فرزندتان به مکانی جدید مانند مهدکودک برود و با افراد ناآشنایی روبهرو شود، پیش از اینکه او را بهطور کامل به مهد بسپارید، چند بار همراهش بروید تا کمکم با محیط آشنا شود.
وقتی اولین بار فرزندتان را با مادربزرگ یا پرستارش تنها میگذارید هم چند دقیقهی اول را در کنارشان بمانید و به فرزندتان فرصت دهید تا به آنها عادت کند و احساس راحتی داشته باشد. به فرد جدید نیز فرصت دهید تا نظر فرزندتان را جلب کند. سپس خداحافظی کنید و به فرزندتان بگویید که حدوداً چه زمانی برمیگردید.
از گولزدن فرزندتان و خارجشدن یواشکی از خانه بدون خداحافظی با او، خودداری کنید چون باعث ایجاد ترس بیشتر و احساس ناامنی فرزندتان میشوید.
۶.از فرزندتان بهشکل فیزیکی و عاطفی حمایت کنید
وقتی فرزندتان با افراد جدید روبهرو میشود، تماس فیزیکی خود را با او حفظ کنید و کمک کنید احساس راحتی کند. کنارش باشید، دستش را بگیرید و اجازه دهید در آغوشتان بماند یا در بغل شما بنشیند. با این کار به او اطمینان میدهید که اوضاع «امن» است و نمیخواهید بلافاصله او را با افراد ناآشنا تنها بگذارید.
کلام آخر از کلینیک سلامتی
این مرحله برای برخی از کودکان خردسال، خیلی زود سپری خواهد شد، اما برای برخی دیگر، ممکن است ماهها طول بکشد. درهرصورت دیر یا زود، فرزندتان متوجه میشود که مجبور نیست بین شما و دیگران یکی را انتخاب کند و ترس او از غریبهها خواهد ریخت.
حتی اگر اولین بار که فرزندتان با فرد جدیدی ملاقات کرد نتوانست با او ارتباط برقرار کند، ناامید نشوید. به معرفی فرزندتان به افراد جدید ادامه دهید، اما صبور باشید. گذراندن این فرایند به عجله نیازی ندارد. هر چه فرزندتان فرصت و امکان بیشتری برای ملاقات با افراد جدید داشته باشد و کشف کند که آنها خطری برایش ندارند، احتمال بیشتری وجود دارد که ترس را کنار بگذارد.
اگر ترس فرزندتان از غریبهها خیلی شدید است و به نظر نمیرسد با بزرگترشدن او کاهش پیدا کند، میتوانید با یک متخصص روانشناسی کودک صحبت کنید.
سوالات متداول
